Πραγματοποιήθηκε ἀπό 28 Σεπτεμβρίου μέχρι 3 Ὀκτωβρίου 2015 ἡ ἐτησία προσκυνηματικη ἐκδρομή τῆς Ἐνορίας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Γενεσίου Θεοτόκου Συκιάδας στην Κωνσταντινούπολιν και τά Πριγκιποννήσια.
Ἔτσι, την Δευτέραν το πρωϊ 28/9 με το Ε/Γ-Τ/Ρ ΣΑΝ ΝΙΚΟΛΑΣ ἀναχωρήσαμε ἀπό το Λιμάνι τῆς Χίου με προορισμόν τον Τσεσμέ. Ἐπιβιβαστήκαμε στο πούλμαν με προορισμόν το Λιμάνι Guzelyali, κοντά στα Μουδανιά καί ἀφοῦ περάσαμε την Μαγνησία τοῦ Σίπυλου, τά Θυάτειρα (μία ἀπό τίς ἑπτά Ἐκκλησίες τῆς Ἀποκαλύψεως ) σήμερα λέγονται AKHISAR και μέσω BALIKESIR φθάσαμε στα Μουδανιά, ἀγαπημένο θέρετρο για τους Ἕλληνας ἀστούς τῆς Προύσας και τῆς Κωνσταντινουπόλεως,με τά ἐκπληκτικῆς όμορφιᾶς παραθαλάσσια σπίτια και κατὀπιν με ταχύπλοο φθάσαμε στην Κωνσταντινούπολιν.
Την Τρίτην το πρωϊ, πρώτη μας ἐπίσκεψις στο Οἰκουμενικόν μας Πατριαρχεῖον, διά να λάβωμεν την Εὐλογίαν τοῦ Παναγιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κυρίου Κυρίου
Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Υ, ὁ ὁποῖος και μᾶς ἐδέχθη εἰς την μεγάλην Αἴθουσαν τοῦ Θρόνου.
« Αὐτή ἡ συνάντησίς μας, σήμερα το πρωϊ, στο Ἱερό μας Κέντρο, στο Πατριαρχεῖο μας, εἶπεν ὁ Παναγιώτατος, εὶναι σαν μία συνέχεια ταῆς ἐπίσκεψίς μας στο ὡραῖο Νησί σας, το φιλόξενο.Καί ἐγώ και ἡ Συνοδεία μου γυρίσαμε ἐδῶ με τις καλλίτερες ἐντυπώσεις και πολύ γλυκές και ὄμορφες ἀναμνήσεις και ἀπό τον Δεσπότη σας και ἀπό τους Ἄρχοντας τοῦ Τόπου και ἀπό τον λαόν τοῦ Θεοῦ, ὅλους ἐσᾶς.
Ἐπεκοινώνησα με πολλούς, πήγαμε σε πολλά χωριά, τιμήσαμε την μνήμην τῶν Προκατόχων Ἱεραρχῶν Ἰωακείμ Β’ και Ἰωακείμ Δ’ τοῦ Κωνσταντίνου Ε’ τοῦ Βαλλιάδου, ἀποκαλύψαμε την προτομήν του, κάναμε Τρισάγιο για την ἀνάπαυση τῶν ψυχῶν των, πῆγα και στον Τάφο τῆς Οἰκογενείας Τσάκου, πού ἔχασε την κόρη του τόσο πρόωρα ὁ Καπετάν Παναγιώτης.
Ἐπεκοινώνησα με τους μετανάστες, οἱ ὁποῖοι περνοῦν και ἀπό τό Νησί σας και εὑρίσκουν φιλοξενία και ἀνθρωπιά και ἀπό ἐκεῖ πηγαίνουν για την Εὐρώπη, την Γερμανία και ἄλλες Εὐρωπαϊκές χῶρες.Πάντως, αὐτό πού ἐθαύμασα περισσότερο στην Χίο και αὐτήν την φορά, γιατί ἔχω ἔλθει στην Χίο και ἄλλες φορές εἰς το παρελθόν, εἶναι ἡ εὐσέβεια τῶν κατοίκων, ἡ εὐσέβεια τῶν ἀνθρώπων-καί πῶς νά μήν εἶναι εὐσεβεῖς- πῶς νά μήν εἶναι οἱ Χιῶτες κοντά στήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ διά μέσου τῶν αἰώνων εἴχατε τόσους πολλούς Ἁγίους…
Ἦταν ἐπίσης ξεχωριστή ἡ συγκίνησις μου, πού συνήντησα τον Μητροπολίτην πρώην Βελγίου, τον ἀδελφόν Παντελεήμονα, - ὁ ὁποῖος εἶναι Χιώτης –εἴχαμε γνωρισθεῖ πρίν 55-60 χρόνια στα θρανία ταῆς Χάλκης…
Σε σᾶς εὔχομαι ὅλα τά καλά τοῦ Θεοῦ, στόν π.Μιχαήλ τόν καλό ἱερέα σας καί σέ ὅλη τήν Ἐνορία, νά ἔχετε ἕνα εὐχάριστο Προσκύνημα ἐδῶ στήν Κωνσταντινούπολιν… νά ἔχετε ἕναν καλό χειμῶνα ὅταν θά ἐπιστρέψετε μέ τό καλό καί εἴθε νά ἔχωμε καί ἄλλες εὐκαιρίες νά συναντώμεθα ἐν τῷ Ὀνόματι τοῦ Κυρίου.
Ἔχετε ἕνα καλό καί ἄξιο Ποιμενάρχη, τόν Μητροπολίτη Μᾶρκο, ὁ ὁποῖος εἶναι γέννημα θρέμα καί αὐτός τῆς Χίου. Εἶναι πολύ εὐχάριστο πρᾶγμα νά ἔχει ὁ λαός Ποιμενάρχη πού βγαίνει μέσα ἀπό τά σπλάγχνα του, δέν εἶναι ξένος ἀπό κάπου ἀλλοῦ, ἀλλά εἶναι «σάρξ ἐκ τῆς σαρκός σας».Ἔτσι, λοιπόν, καί στόν Μητροπολίτην Μᾶρκο νά πεῖτε τίς εὐχές μου, τήν ἀγάπη μου, τίς εὐχαριστίες μου, στούς Ἄρχοντες τοῦ Τόπου, τήν κ.Περιφερειάρχη Β.Αἰγαίου, τόν κ. Ἀντιπεριφερειάρχη Χίου, τόν κ.Δήμαρχον Χίου καί ὅλους τούς ἄλλους, πού μᾶς περιποιήθηκαν καί μᾶς ἐδεξιώθησαν κατά τό τριήμερο, το ἀλησμόνητο τριήμερο πού περάσαμε ὅλοι μαζί στό Μυροβόλο Νησί σας.
Ἐν συνεχείᾳ ἀνεφέρθηκε στό μεταναστευτικό πρόβλημα, τό ὁποῖον πλήττει τήν περιοχήν, τίς δυσκολίες τῶν ἀνθρώπων νά περάσουν στήν Ἐλλάδα μέ πολλές περιπέτειες.Πόσοι πνίγηκαν στό Αὶγαῖο! Τά παρακολουθοῦμε μέ σφιγμένη τήν καρδιά, χωρίς νά μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα δυστυχῶς γι' αὐτούς τούς ἀνθρώπους, κατέληξεν ὁ Παναγιώτατος.
Εἴθε οἱ Μεγάλες Δυνάμεις τοὐλάχιστον αὐτήν την φοράν ἔστω και με πολλήν καθυστέρηση, να μπορέσουν να δώσουν μίαν ὁριστικήν λύσιν στο πρόβλημα. Γιατί το πρόβλημα δεν εἶναι πῶς θα ἀποκατασταθοῦν οἱ πρόσφυγες και οἱ μετανάστες, ἀλλά το πρόβλημα εἶναι να βρεθῇ λύσις, γιατί φεύγουν ἀπό την πατρίδα, γιατί ἀφήνουν τά σπίτια τους και την περιουσία τους και ξερριζώνονται και φεύγουν με τά ροῦχα πού φοροῦν. Ἡ ριζική λύσις τοῦ προβλήματος εἶναι αὐτή: Να σταματήσῃ ὁ πόλεμος και οἱ ἄνθρωποι να μην φεύγουν προτροπάδην ἀπό τις πατρίδες τους και ἀπό τά σπίτια τους.
Λοιπόν, ὁ Θεός μαζί σας, καλῶς ἤλθατε στο Πατριαρχεῖο μας και πάλιν Καλόν χειμῶνα».
Ἀκολούθως ὁ π.Μιχαήλ εἶπεν, ὅτι ἤλθαμε να ἐπισκεφθοῦμε τον Πατριάρχην τοῦ Γένους, την Κορυφήν τῆς Ὀρθοδοξίας, τον Διάδοχον τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου, τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ θεολόγου, τῶν ὁποίων τά ἱερά Λείψανα μετέφερε το 2004 ἀπό την Ρώμην εἰς την Κωνσταντινούπολιν, τον Διάδοχον τοῦ Πατριάρχου Σεργίου, τοῦ Φωτίου τοῦ Μεγάλου, τοῦ ἐθνοιερομάρτυρος Γρηγορίου τοῦ Ε’, τῶν Χίων Πατριαρχῶν Ἰωακείμ τοῦ Β΄ και Ἰωακείμ τοῦ Δ’, τοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Ε΄ τοῦ Βαλλιάδου, τοῦ ὁποίου την Προτομήν ἀπεκάλυψεν εἰς την Βέσσαν…
Ὁ π.Μιχαήλ προσέφερεν εἰς τον Παναγιώτατον τον Τίμιον Σταυρόν τοῦ Κυρίου μας, ὡς ἐλαχίστην ἔκφρασιν τοῦ βαθυτάτου σεβασμοῦ και τῆς υϊκῆς ἀφοσιώσεως και τον παρεκάλεσε να προσεύχεται εἰς τον Θεόν για ὅλους ἐμᾶς, τους Ναυτικούς μας, τους ξενητεμένους μας, ὅπως και ἡμεῖς προσευχώμεθα εἰς τον Ἅγιον Θεόν να τον ἐνδυναμώνῃ και να τον διαφυλάττῃ «σῶον, ἔντιμον, ὑγιᾶ, μακροημερεύοντα και ὀρθοτομοῦντα τον λόγον τῆς ἀληθείας τοῦ Χριστοῦ».
Και κατέληξε: «ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ, τοῦ Παναγιωτάτου και Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου εἴησαν τά ἔτη πάμπολλα!».
Ἀκολούθως, ἅπαντες ἔλαβον την Εὐλογίαν τοῦ Παναγιωτάτου και ἀπεχώρησαν.
Ἐν συνεχεἰᾳ, ἐπισκεφθήκαμε τον Πατριαρχικόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἐδῶ, ἀπό το 1600 εἶναι ἡ ἕδρα τοῦ Οίκουμενικοῦ Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ ἀνωτέρου Πατριαρχείου τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πού ἀναγνωρίζεται και ὡς Πνευματική Κεφαλή ταῆς Ἀνατολικῆς Ὀροδόξου Ἐκκλησίας. Ἐδῶ ὁ Παναγιώτατος καθαγιάζει τον Ἅγιον Μύρον, την Μεγάλην Πέμπτην, και ἡ Χίος συμμετέχει εἰς την παρασκευήν τοῦ Ἁγίου Μύρου, με ποσότητα μαστίχης πού προσφέρει ἡ Ἕνωσις Μαστιχοπαραγωγῶν Χίου.
Τἀ πιο πολύτιμα ἀντικείμενά του πού σώθηκαν ἀπό κάθε διαδοχική πυρκαϊά, εἶναι ὁ Πατριαρχικός Θρόνος, ὁ ὁποῖος πιστεύεται ὅτι χρονολογεῖται ἀπό τον 5ον αιῶνα, ὁρισμένες σπάνιες ψηφιδωτές εἰκόνες και Ἱερά Λείψανα τῶν Ἁγίων Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου και Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τά ὁποῖα λεηλατήθηκαν ἀπό την Κωνσταντινούπολιν κατά την Δ’ Σταυροφορίαν το 1204 καί ἐπεστράφησαν, στις 27.11.2004, ἀπό την Α.Θ.Παναγιότητα τον Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ.κ.ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΝ, εἰς τον Ἱερόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.
Ἑπόμενο Προσκύνημά μας ὁ Ἱερός Ναός Ζωοδόχου Πηγῆς τοῦ Μπαλουκλί, ἤ Παναγία Μπαλουκλιώτισσα. Πῆρε το ὄνομα ἀπό το τουρκικό balik (=ψάρι) και περιλαμβάνει το μοναστήρι, την ἐκκλησία και το ἁγίασμα.
Για την ἀποκάλυψη τοῦ Ἁγιάσματος ὑπάρχουν δύο ἐκδοχές:
Α)Ἡ πρώτη, πούἐξιστορεῖ ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος ἀναφέρει:Ὁ μετέπειτα Αὐτοκράτορας Λέων ὁ Θράξ ἤ Λέων ὁ Μέγας(457-474 μ.Χ.), ὅταν ἐρχόταν ὡς ἁπλός στρατιώτης στην Κωνσταντινούπολιν, συνήντησε στη Χρυσή Πύλη ἕναν τυφλό, πού τοῦ ζήτησε νερό. Ψάχνοντας για νερό, μία φωνή τοῦ ὑπέδειξε την πηγή. Πίνοντας ὁ τυφλός και ἐρχόμενο το λασπῶδες νερό στα μάτια του, θεραπεύτηκε. Ὅταν ἀργότερα ἔγινε Αὐτοκράτορας, τοῦ εἶπε ¨η πρφητική φωνή, πώς θα ἔπρεπε να χτίσει δίπλα στην πηγή μία Ἐκκλησία.
Πράγματι ὁ Λέων ἔκτισε μία μεγαλοπρεπῆ Ἐκκλησία προς τιμήν ταῆς Θεοτόκου στον χῶρο ἐκεῖνο, τον ὁποῖον και ὀνόμασε «Πηγή».Ὁ Κάλλιστος περιγράφει την μεγάλη αὐτή Ἐκκλησία με πολλές λεπτομέρειες, ἄν και ἡ περιγραφή ταιριάζει περισσότερο στο οἰκοδόμημα τοῦ Ἰουστινιανοῦ. Ἱστορικά πάντως εἶναι ἐξακριβωμένο, ὅτι το 536 μ.Χ., στην Σύνοδο ταῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὑπό τον Πατριάρχη Μηνᾶ, (536-552 μ.Χ. ), λαμβάνει μέρος και ὁ Ζήνων, ἡγούμενος «τοῦ Οἴκου ταῆς άγίας ἐνδόξου Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας ἐν ταῇ Πηγῇ».
Β)Ἡ δεύτερη, πού ἐξιστορεῖ ὁ ἱστορικός Προκόπιος, τοποθετεῖται στις ἀρχές τοῦ 6ου αἰῶνα και ἀναφέρεται στον Ἰουστινιανό.Ὁ Ἰουστινιανός κυνηγοῦσε σε ἕνα θαυμάσιος τοπίο με πολύ πράσινο, νερά και δένδρα.Ἐκεῖ, σαν σε ὅραμα,εἶδε ἕνα μικρό παρεκκλήσι, πλῆθος λαοῦ και ἕναν ἱερέα μπροστά σε μία πηγή.»Εἶναι ἡ πηγή ταῶν θαυμάτων»τοῦ εἶπαν. Και ἔκτισε ἐκεῖ μοναστήρι με ὑλικά πού περίσσεψαν ἀπό την Ἁγιά Σοφιά. Ὁ Ἰ. Κεδρηνός ἀναφέρει ὅτι κτίστηκε το 560 μ.Χ.
Σήμερα στην αὐλή ταῆς Ζωοδόχου Πηγῆς εὑρίσκονται οἱ Τάφοι ταῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν. Το δε ἁγίασμα βρίσκεται στον ὑπόγειο Ναό και ἀποτελεῖται ἀπό μαρμαρόκτιστη πηγή, το νερό ταῆς ὁποίας θεωρεῖται ἁγιασμένο. Εἶναι ἀξιοσημείωτο, ὅτι ψηφιδωτή παράσταση ταῆς Εἰκόνος σώζεται στον ἐσωνάρθηκα ταῆς Μονῆς ταῆς Χώρας.
Ὁ Ναός εἶναι γνωστός στην ἱστορία ὡς το ἁγίασμα τοῦ «Μπαλουκλί». «Μπαλούκ» στα Τουρικά σημαίνει ψάρι και ἡ παράδοση μᾶς λέει πώς ἐκεῖ, δίπλα στο ἁγίασμα, στις 29 Μαϊου 1453 μ.Χ., ἕνας Καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, ὅταν κάποιος τοῦ ἔφερε την εἴδηση πώς πῆραν την Πόλη οί Τοῦρκοι.Ὁ καλόγερος ἀπάντησε πώς μόνο ἄν τά ψάρια πού τηγάνιζε ἔφευγαν ἀπό το τηγάνι και ἔπεφταν στο ἁγίασμα θα πίστευε ὅτι ἔγινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά τά ψάρια ζωντάνεψαν και ἔπεσαν μέσα στην πηγή τοῦ ἁγιάσματος.
Επόμενο προσκύνημά μας ὁ Ἰερός Ναός τῆς Παναγίας ταῶν Βλαχερνῶν.
Ιερός Ναός της Παναγίας των Βλαχερνών ή Βλαχερνίτισσας είναι από τα γνωστότερα ιερά της Παναγίας και ένα από τα σημαντικότερα Ορθόδοξα προσκυνήματα της Πόλης. Βρίσκεται στις Βλαχέρνες, στην περίφημη αυτή συνοικία της Κωνσταντινούπολης, όπου εκτός του ναού υπήρχε και βασιλικό παλάτι.
Ο Ναός έγινε γνωστός από την παλαιότατη και θαυματουργή εικόνα της Παναγίας των Βλαχερνών που παριστάνει την Θεοτόκο όρθια δεομένη με τα χέρια υψωμένα στον ουρανό, έχοντας στο στήθος της εγκόλπιο με τον Ιησού. Είναι η υπέρμαχος Στρατηγός, που σε ανάμνηση της βοηθείας της Θεοτόκου προς τους υπερασπιστές του Βυζαντίου εναντίον των Περσών και Ρώσων, γράφηκε ο γνωστός σε όλους Ακάθιστος Ύμνος. Από Βυζαντινούς συγγραφείς μαθαίνουμε για το απαράμιλλο κάλλος του Ναού, καθώς και τα άπειρα θαύματα της Παναγίας.
Το ιερό των Βλαχερνών το αποτελούσαν τρία κτίρια: Η κεντρική εκκλησία, το παρεκκλήσιο των λειψάνων και το «λοῦσμα». Η εκκλησία είχε το σχήμα της ξυλόστεγης τρίκλιτης βασιλικής.
Το παρεκκλήσιο των λειψάνων ή παρεκκλήσιο της Αγίας σορού ήταν κυκλικό κτίσμα με νάρθηκα, που βρισκόταν στα νότια του ιερού του ναού. Φιλοξενούσε, εκτός από τα λείψανα, το ωμοφόριο της Θεοτόκου, το πέπλο της και την Τιμία Ζώνη.
Μετά την Παναγία τῶν Βλαχερνῶν, ἐπισκεφθήκαμε την Μονήν τῆς Χώρας με τά περίφημα ψηφιδωτά.
Η Μονή της Χώρας υπήρξε ελληνικό χριστιανικό μοναστήρι μέχρι το 16ο αιώνα, όταν οι Οθωμανοί το μετέτρεψαν σε τζαμί, ενώ από το 1958 λειτουργεί ως μουσείο. Ο ναός της Χώρας είναι αφιερωμένος στο Χριστό Σωτήρα και θεωρείται ως ένα από τα λαμπρότερα σωζόμενα δείγματα βυζαντινών εκκλησιών. Του τοίχους της κοσμούν ψηφιδωτά και τοιχογραφίες εξαιρετικού κάλλους αν και πολλά από αυτά καλύφθηκαν με ασβέστη από τους Οθωμανούς.
Ο ναός χτίστηκε σε διάφορα στάδια και επισκευάστηκε/ανακαινίστηκε αρκετές φορές. Οι σημαντικότερες προσθήκες όμως μαζί με την πλειονότητα των ψηφιδωτών και τοιχογραφιών έγιναν με εντολή του Θεόδωρου του Μετοχίτη το 14ο αιώνα.
Δίπλα στον κεντρικό ναό υπάρχει ταφικό παρεκκλήσι με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Η ωραιότερη είναι αυτή της Αναστάσεως στην κόχη, όπου το θέμα που παρουσιάζεται δεν υπάρχει σε καμία άλλη εκκλησία: Ο Χριστός αρπάζει από το βασίλειο του θανάτου με το ένα χέρι τον Αδάμ και με το άλλο την Εύα, σώζοντάς τους και τους δύο ο ίδιος. Σε όλες τις υπόλοιπες τοιχογραφίες που έχουν σωθεί και περιγράφουν την ίδια σκηνή ο Χριστός σώζει μόνο τον Αδάμ, ενώ η Εύα σώζεται επειδή πιάνεται από το χιτώνα του Αδάμ. Αυτό το στοιχείο θεωρείται μια καινοτομία της Παλαιολόγιας Αναγέννησης, κατά την οποία φαίνεται να αναβαθμίζεται η θέση της γυναίκας.
Κατόπιν, ἀκολούθησε περιήγηση στίς εὐρωπαϊκές ἀκτές τοῦ Βοσπόρου, με τά καλοδιατηρημένα ἀρχοντικά, περιήγηση στο Μεσοχώρι, στο Μέγα Ρεῦμα, στο Μπεμπέκ, στο ὀχυρό τῆς Ρωμυλίας, στο Πάρκο Ἐμιγκράν, στο Νεοχώρι και στα θεραπειά, περιήγηση στη Μεγάλη Ὁδό τοῦ Πέραν, στον Ἱερό Ναό τῆς Ἁγίας Τριάδος Σταυροδρομίου, το Ἑλληνικό Προξενεῖο, το Ζάππειο Παρθεναγωγεῖο, το Ζωγράφειο Λύκειο και ὁ Πύργος τοῦ Γαλατᾶ.
Την ἑπομένην, Τετάρτη 30 τοῦ μηνός, πρώτη ἐπίσκεψίς μας ἡ Ἁγιά Σοφιά.
· Ο Βυζαντινός Ναός της Ύπατης Σοφίας του Ένσαρκου Λόγου του Θεού, περισσότερο γνωστή ως Αγία Σοφία ή Αγιά-Σοφιά, (τουρκικά Ayasofya, λατινικά Sancta Sophia ή Sancta Sapientia), γνωστός και ως Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας ή απλά Η Μεγάλη Εκκλησία[1], ήταν από το 360 μέχρι το 1453 ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Κωνσταντινούπολης, με εξαίρεση την περίοδο 1204 - 1261 κατά την οποία ήταν ρωμαιοκαθολικός ναός, ενώ μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης μετατράπηκε σε τέμενος, μέχρι το 1934 και αποτελεί σήμερα μουσειακό χώρο (τουρκικά Ayasofya Müzesi).
· Ανήκει στις κορυφαίες δημιουργίες της βυζαντινής ναοδομίας, πρωτοποριακού σχεδιασμού, και υπήρξε σύμβολο της πόλης, τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Το παρόν κτίσμα ανεγέρθηκε τον 6ο αιώνα, επί βασιλείας του Ιουστινιανού Α΄, από τους μηχανικούς Ανθέμιο από τις Τράλλεις (σημ. Αϊδίνιο) και Ισίδωρο από τη Μίλητο. Στο ίδιο σημείο, επί του πρώτου λόφου της Κωνσταντινούπολης και σε κοντινή απόσταση από το Μέγα Παλάτιον και τον Ιππόδρομο της πόλης, είχαν χτιστεί παλαιότερα δύο ακόμα ναοί που καταστράφηκαν από πυρκαγιά.
· Το οικοδόμημα ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθμό της τρουλαίας βασιλικής και συνδυάζει στοιχεία της πρώιμης βυζαντινής ναοδομίας, σε πολύ μεγάλη κλίμακα. Αρχιτεκτονικές επιρροές της Αγίας Σοφίας εντοπίζονται σε αρκετούς μεταγενέστερους ορθόδοξους ναούς αλλά και σε οθωμανικά τζαμιά, όπως στο τέμενος του Σουλεϊμάν και στο Σουλταναχμέτ τζαμί[2]. Εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της, η Αγία Σοφία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμό της, που ωστόσο υπέστη σοβαρές καταστροφές κυρίως από τις βαρβαρότητες των Τούρκων κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Ιστορία
Σχέδιο της Αγίας Σοφίας το 1877
Μετά τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το 337, η ανέγερση ενός ναού της Αγίας Σοφίας υπήρξε τμήμα ενός ευρύτερου προγράμματος οικοδόμησης γύρω από το Μέγα Παλάτι. Η πρώτη Αγία Σοφία εγκαινιάστηκε το 360 επί της αυτοκρατορίας του Κωνσταντίου Β΄ και μαζί με το ναό της Αγίας Ειρήνης αποτελούσε τον κύριο καθεδρικό ναό της πρωτεύουσας και έδρα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Εικάζεται ότι επρόκειτο για ξυλόστεγη βασιλική, τρίκλιτη ή πεντάκλιτη[2]. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 404 και χτίστηκε εξαρχής τα επόμενα χρόνια. Ο νέος ναός εγκαινιάστηκε το 415 επί βασιλείας του Θεοδοσίου Β΄ και καταστράφηκε από τους οπαδούς του πατριάρχη επειδή ο Θεοδόσιος είχε μια διαμάχη με τον Πατριάρχη. Αν και λίγα συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν ως προς την αρχιτεκτονική αξία του οικοδομήματος, οι ιστορικές πηγές μαρτυρούν πως στο εσωτερικό του φυλάσσονταν ιερά κειμήλια μεγάλης αξίας, από χρυσό ή ασήμι. Σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες προσπάθειες αναπαράστασης του ναού, υποθέτουμε πως είχε εύρος 52 μ. αποτελούμενη από ένα κεντρικό κλίτος και τέσσερις διακριτούς διαδρόμους[3]. Κατά τη Στάση του Νίκα το 532, υπέστη μεγάλη φθορά και το κτίσιμο του ναού που διατηρείται ως σήμερα δρομολογήθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α'.
Αρχιτέκτονες του ναού ήταν οι γεωμέτρες Ανθέμιος από τις Τράλλεις και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο. Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε σε μικρό χρονικό διάστημα και τα εγκαίνιά του τελέστηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Τότε, σύμφωνα με το θρύλο, ο Ιουστινιανός αναφώνησε «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντί με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε, Σολομών!»[4], θέλοντας έτσι να εκφράσει το θαυμασμό του για το μνημείο το οποίο ήταν πιο θαυμαστό από τον Ναό του Σολομώντα στα Ιεροσόλυμα. Τριακόσια και πλέον εκατομμύρια χρυσών δραχμών, κατ΄ αντιστοιχία, είχαν δαπανηθεί για την ανέγερση αυτού του Ναού. Τα "θυρανοίξια" της Αγιάς Σοφιάς ακολούθησαν διανομές χιλιάδων ελαφιών, βοών, προβάτων και ορνίθων και χιλιάδων μοδίων σίτου στους φτωχούς καθώς και πολυήμερη πανήγυρη.
Στο προαύλιο του ναού λέγεται πως υπήρχε κρήνη, στην οποία ανεγράφετο η καρκινική φράση "ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ", (νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν = ξέπλυνε δηλαδή τις αμαρτίες σου και όχι μόνο το πρόσωπό σου). Η φράση αυτή, αν αναγνωσθεί ανάποδα (από δεξιά προς τα αριστερά) αποδίδει τις ίδιες λέξεις και επομένως και το αυτό νόημα.
Την εποχή του Ιουστινιανού, η Αγία Σοφία είχε χίλιους κληρικούς.[5] Η νεαρά του Ηρακλείου, που βασίλεψε τον έβδομο αιώνα μας αναφέρει:[5]
- Πρεσβυτέρους ... 80
- Διακόνους ... 150
- Διακόνισσες ... 40
- Υποδιάκονους ... 70
- Αναγνώστες ... 160
- Ψάλτες ... 25
- Θυρωρούς ... 75
Σύνολο: 600
Ο αριθμός των κληρικών είχε ελαττωθεί κατά τα τελευταία έτη του κράτους, όταν τα εισοδήματα της εκκλησίας αρκούσαν μόλις για την φωταψία του ναού.[5]
Είκοσι χρόνια μετά τα πρώτα εγκαίνια, εξαιτίας των σεισμών του 557, ο τολμηρότατος στη σύλληψη και κατασκευή, για την εποχή του, θόλος κατέπεσε και συνέτριψε την αψίδα παρά τον ιερό άμβωνα, τον ίδιο τον άμβωνα, το κιβώριο και την Αγία Τράπεζα. O ανιψιός του Ισιδώρου, ο Ισίδωρος ο νεότερος, ανέλαβε και έκτισε το νέο θόλο που υφίσταται μέχρι σήμερα. Μια περιγραφή του παραδίδεται από τον ιστορικό Αγαθία, από την οποία συμπεραίνεται πως ο αρχικός τρούλος ήταν μάλλον ευρύτερος και χαμηλότερος από το δεύτερο[2]. Στις 24 Δεκεμβρίου του 563 υπό τον Πατριάρχη Ευτύχιο τελέστηκαν τα δεύτερα εγκαίνια παρουσία του Αυτοκράτορα και του λαού της Κωνσταντινούπολης.
Ο ναός αποτέλεσε σε όλη τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας την έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και υπήρξε ο σημαντικότερος ναός της Ορθόδοξης εκκλησίας. Κατά την περίοδο των Σταυροφοριών και συγκεκριμένα κατά την περίοδο 1204-1261 ο ναός έγινε Ρωμαιοκαθολικός και μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 μετατράπηκε σε μουσουλμανικό τέμενος. Ειδικότερα και κατά την διάρκεια της άλωσης από τους Φράγκους, η Αγία Σοφία υπέστη τεράστιες ζημιές.
Επίσης κατά την περίοδο την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έγιναν στο ναό σημαντικές καταστροφές στις τοιχογραφίες του ναού (ασβεστώθηκαν), αφού η απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος θεωρείται βλασφημία για το Ισλάμ. Ο ναός με την σπουδαία αρχιτεκτονική του αποτέλεσε πρότυπο για την κατασκευή και άλλων τεμενών, όπως το Μπλε Τζαμί.
To 1934 o Μουσταφά Κεμάλ, στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της Τουρκίας, μετέτρεψε το τέμενος σε μουσείο. Σήμερα ο ναός εξακολουθεί να είναι μουσείο, ενώ πραγματοποιούνται σε αυτόν πολιτιστικές εκδηλώσεις, αλλά και εκδηλώσεις που θεωρούνται από ορισμένους ότι δεν αρμόζουν στο χώρο, όπως επιδείξεις μόδας. Παράλληλα γίνονται προσπάθειες για τη διάσωση των ψηφιδωτών του ναού.
Αρχιτεκτονική
Κάτοψη της Αγια Σοφιάς. Από δεξιά προς αριστερά: το αίθριο, ο έξω και έσω νάρθηκας, ως κάθετοι διάδρομοι, με την άνω ΝΔ. πύλη, όπου το Προπύλαιο του Νάρθηκα και δεξιά το αποδυτήριο και την κάτω ΒΑ. πύλη και ο κυρίως Ναός
Ο ναός είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του (ο σύγχρονος ιστορικός Προκόπιος λέει: ...δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη...).
Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 78,16 μ. και πλάτους 71,82 μ. κτισμένο στη ΝΔ. πλευρά του πρώτου λόφου της Πόλης με κατεύθυνση ΝΑ. Περιβάλλεται από δύο αυλές την βόρεια και την δυτική καλούμενη και αίθριο. Συνορεύει Ν με τα Πατριαρχικά κτίρια τα οποία συνδέονταν με το Αυγουσταίο, τη μεγάλη δηλαδή πλατεία που βρίσκοταν το λαμπρό από πορφυρό μάρμαρο άγαλμα της Αυγούστας Ελένης.
Εσωτερικά ο Ναός διαιρείται από δύο κιονοστοιχίες εξαρτώμενες από τους πεσσούς σε τρία κλίτη. Ο όλος Ναός αποτελείται από τα εξής μέρη:
Το αίθριο
Υπαίθρια μαρμαρόστρωτη και περίστυλη αυλή στο μέσον της οποίας ήταν η "κομψή φιάλη" η μαρμάρινη κρήνη που έφερε την ονομαστή καρκινική επιγραφή "ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ"(δηλ. πλύνε τις αμαρτίες, όχι μόνο το πρόσωπo). Στο αίθριο επίσης φέρονται κάποια ίχνη οικοδομήματος.
O έξω και o κυρίως νάρθηκας
Πέντε πύλες από το αίθριο οδηγούν στον έξω νάρθηκα και από αυτόν άλλες πέντε πύλες οδηγούν στον εσωτερικό νάρθηκα, από τις οποίες η μεσαία πύλη λέγεται και Μεγάλη ή Ωραία Πύλη. Από τον έσω νάρθηκα εννέα πύλες, τρεις ανά κλίτος οδηγούν στον κυρίως Ναό. Οι τρεις μεσαίες εξ αυτών καλούνται Βασιλικές πύλες επειδή εξ αυτών εισήρχετο ο Αυτοκράτορας στις επίσημες τελετές. Και οι δύο νάρθηκες καταλάμβάνουν περίπου το ίδιο πλάτος του Ναού με μικρό μήκος εισόδου ο καθένας. Εκατέρωθεν του νάρθηκα διασώζονται προσαρτήματα μεγάλης ιστορικής σημασίας. Το προς Ν. εκαλείτο Προπύλαιο του Νάρθηκα ή Ωραία Πύλη που από τον 10ο αιώνα ήταν η κύρια είσοδος στον Ναό. Δεξιά αυτού του προπυλαίου ήταν το αποδυτήριον (μητατώριον) όπου ο Αυτοκράτορας κατά την είσοδό του άλλαζε το τζιτζάκιο και φορούσε το σαγίο. Πάνω από τον έσω νάρθηκα είναι ο γυναικωνίτης, εξ ου και το όνομα "νάρθηξ γυναικωνίτιδος" η είσοδος στον οποίο οδηγούσε άλλο προαύλιο της Β. πλευράς (στο σχέδιο κάτω πλευράς).
Ο κύριος Ναός
Η είσοδος στον κυρίως Ναό, όπως προαναφέρθηκε, ήταν οι τρεις Βασιλικές πύξλες και οι έξι, ανά τρεις εκατέρωθεν, του έσω νάρθηκα. Ο κυρίως Ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη (στοές θα λέγαμε σήμερα), των οποίων το μεσαίο είναι διπλάσιου πλάτους των εκατέρωθεν. Το εσωτερικό σχέδιο είναι απλούν. Τέσσερις πεσσοί, κτιστοί στύλοι, συνδέονται μεταξύ τους με υπερώα τόξα στα οποία και φέρονται επιθόλια τόξα συναποτελώντας έτσι μια περιμετρική βάση επί της οποίας και εδράζει ο τεράστιος θόλος. Η περιμετρική βάση φέρει πλήθος στυλιδίων υπό μορφή παραθύρων από τα οποία και ολόκληρος ο Ναός καταυγάζεται από το φως. Η όλη κατασκευή παρουσιάζει πράγματι την εντύπωση μια αρμονίας φωτός και αρχιτεκτονικής. Τα 100 αυτά παράθυρα, 40 επί της στεφάνης του θόλου και τα υπόλοιπα στα ημιθόλια,τις κόγχες και τους τοίχους προσδίδουν την εικόνα της ανακρέμασης του θόλου από τον ουρανό, οι δε ακτίνες του Ήλιου που εισέρχονται στο χώρο δίνουν την εντύπωση να άγονται από τους ουρανούς. Γενικά τα τόξα, τα ημιθόλια και ο εκπληκτικός θόλος στηρίζονται στους τέσσερις πεσσούς οι λίθοι των οποίων φέρονται στερεομένοι με χυτό μόλυβδο και σιδερένιους μοχλούς. Στη δε κατασκευή του θόλου έχουν χρησιμοποιηθεί ελαφρόπετρες από τη Ρόδο που φέρουν την επιγραφή "Μεγάλης Εκκλησσίας του Κωνσταντίνου". Εξωτερικά και επί της κορυφής του θόλου φέροταν ο μέγας "ερυσίπτολις σταυρός" (=έρεισμα της πόλης), που έχει αντικατασταθεί με την ημισέληνο.
Μετά τη μετατροπή του ναού σε μουσουλμανικό τέμενος προστέθηκαν τέσσερις μιναρέδες.
Ἑπομένη ἐπίσκεψίς μας το ΤΟΠ-ΚΑΠΙ.
To Τοπ Καπί (τουρκ. Topkapı Sarayı) είναι ανάκτορο που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας. Χτισμένο σε λόφο που επιβλέπει το Βόσπορο και ήταν ακρόπολη του αρχαίου Βυζαντίου, αποτελούσε επίσημη κατοικία των σουλτάνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τα μέσα του 15ου αιώνα μέχρι την κατασκευή του παλατιού Ντολμά Μπαχτσέ (1853). Αρχικά γνωστό ως «Νέο Παλάτι» (τουρκ. Yeni Sarayı), έλαβε τη σημερινή ονομασία του κατά το 19ο αιώνα από παρακείμενη ομώνυμη πύλη. Είναι μέρος των ιστορικών περιοχών της Κωνσταντινούπολης που ανήκουν συλλογικά στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO[1].
Η κατασκευή του χρονολογείται λίγα χρόνια μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τον Μωάμεθ Β΄. Τα τείχη που περιβάλουν το παλάτι ανεγέρθηκαν περίπου το 1460 και η κατασκευή τους ολοκληρώθηκε το 1478. Στη διάρκεια του χρόνου, υπέστη σημαντικές τροποποιήσεις, επεκτάσεις, αλλά και φυσικές φθορές, συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική διαφόρων αιώνων, καθώς νέα κτίσματα προστίθονταν από τους σουλτάνους.
Το άλλοτε κυβερνητικό κέντρο λειτουργεί από τις 3 Απριλίου του 1924 ως μουσείο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης. Εκτός από τα ιστορικά κτίσματα, στις συλλογές του περιλαμβάνονται έργα κεραμικής, ισλαμικής καλλιγραφίας, χειρόγραφα, υφάσματα, τεχνουργήματα, θησαυροί των σουλτάνων, καθώς και ισλαμικά κειμήλια μεγάλης αξίας. Τα κύρια τμήματα του παλατιού είναι η αυτοκρατορική πύλη (τουρκ. Bâb-ı Hümâyûn), τα τέσσερα προαύλια (Alay Meydanı, Divan Meydanı, Enderun Avlusu, Sofa-i Hümayun) και το χαρέμι.
Κατόπιν, ή ἐπίσκεψίς μας συνεχίσθηκε στην Δεξαμενή τοῦ Ἰουστινιανοῦ και τον Ἱππόδρομο.
Η Βασιλική Κινστέρνα ή Κινστέρνα του Ιουστινιανού ή Γερεμπατάν Σαράι (Yerebatan Saray=υπόγειο παλάτι) όπως ονομάζεται σήμερα ήταν η μεγαλύτερη υπόγεια δεξαμενή της Κωνσταντινούπολης. Βρίσκεται απέναντι από την Αγία Σοφία και πρόκειται για ένα αριστούργημα της βυζαντινής μηχανικής με χωρητικότητα μεγαλύτερη από 80.000 κυβικά μέτρα νερού! Κατασκευάστηκε από τον Κωνσταντίνο και επεκτάθηκε επί Ιουστινιανού, με σκοπό να υδροδοτείται η πόλη σε περίπτωση πολιορκίας.
Έχει μήκος 140 μέτρα και πλάτος 70, ενώ η στέγη της στηρίζεται σε 336 κίονες, όπου ο καθένας έχει στην κορυφή του ένα περίτεχνο κιονόκρανο και δύο στηρίζονται σε βάσεις που φέρουν την κεφαλή της Μέδουσας. Ένα μέρος της κατασκευής σκεπάστηκε με τούβλα κατά το 19ο αι. και δεν ανακατασκευάστηκε.
Είναι ένα από τα πιο αναπάντεχα και ρομαντικά μνημεία της Κωνσταντινούπολης. Ο υποβλητικός φωτισμός, οι υπέροχοι κίονες, οι σταγόνες που πέφτουν απαλά στο νερό, δημιουργούν μια μαγευτική ατμόσφαιρα. Στο χώρο με την εξαιρετική ακουστική δίνονται σήμερα συναυλίες κλασικής μουσικής.
Ὁ Βυζαντινός Ἰππόδρομος.
Ο ιστορικός βυζαντινός ιππόδρομος βρίσκεται μπροστά από το Μπλε Τζαμί και σήμερα είναι πλατεία που ονομάζεται Σουλτάν Αχμέτ με λίγα εντυπωσιακά στοιχεία να θυμίζουν το παρελθόν της. Ο ιππόδρομος πρωτοχτίστηκε το 203 από των Ρωμαίο αυτοκράτορα Septimius Severus αλλά αναβαθμίστηκε δραστικά από των Κωνσταντίνο όπου και εκτιμάται ότι ο ιππόδρομος είχε χωρητικότητα 100.000 θεατών. Ο ιππόδρομος ήταν η καρδία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, με τους αγώνες να αποτελούν σημαντικό γεγονός για την πόλης, πολλές πολιτικές ομιλίες και την διάσημη Στάση του Νίκα που ξεκίνησε από τον ιππόδρομο. Κατά την διάρκεια των σταυροφοριών ο ιππόδρομος υπέστη πολλές ζημίες και στην ουσία το Βυζάντιο δεν μπόρεσε ποτέ να ανακάμψει και να διατηρήσει τον ιππόδρομο με αποτέλεσμα να καταστραφεί οριστικά μετά την κατάληψη από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Από τον παλιό ιππόδρομο διατηρούνται σήμερα η στήλη φιδιών, ένα μνημείο που λέγεται ότι έχει φτιαχτεί από τις λιωμένες ασπίδες και σπαθιά των Ελλήνων που πολέμησαν στην αντίσταση κατά των Περσών κατά τα αρχαία χρόνια, όταν το Βυζάντιο ήταν μια απλή Αθηναϊκή αποικία. Ο Κωνσταντίνος μετέφερε την στήλη από τον ναό του Απόλλωνα των Δελφών και την τοποθέτησε στην μέση του ιπποδρόμου. Σήμερα διατηρείται μόνο η στήλη ενώ από τα τρία κεφάλια ένα βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Κωνσταντινούπολης. Το πιο εντυπωσιακό όμως στοιχείο είναι ένας τεράστιος Οβελίσκος, ηλικίας 3500 ετών, που μεταφέρθηκε από τον Θεοδόσιο το 390μΧ από την Αίγυπτο. Τέλος ένας περιτοιχισμένος οβελίσκος του 10ου αιώνα και το κυκλικό σχήμα της πλατείας, δίνει την δυνατότητα στον επισκέπτη να κλείσει τα μάτια του και να μεταφερθεί εικονικά σε κόσμο οπού άλογα τρέχανε μπροστά από το φανατισμένο πλήθος.
Την Πέμπτην 1ην Ὀκτωβρίου και λίγο πρίν την ἀναχώρησή μας για τά Πριγκιποννήσια, με πρῶτο σταθμό την Χάλκη, ἐπισκεφθήκαμε ἐξωτερικά τους χώρους, στο ἀνάκτορο Ντολμάμπαχτσε.
To ανάκτορο Ντολμάμπαχτσε (τουρκ. Dolmabahçe Sarayı) ήταν κατοικία των σουλτάνων και διοικητικό κέντρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1856 μέχρι το 1922, με εξαίρεση την περίοδο 1889-1909 κατά την οποία χρησιμοποιήθηκε το ανάκτορο Γιλντίζ. Από το 1960 λειτουργεί ως μουσείο. Βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, επί της ευρωπαϊκής πλευράς του Βοσπόρου καλύπτοντας συνολικά έκταση περίπου 110.000 μ2[1].
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1843, με εντολή του σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ Α΄, και ολοκληρώθηκε το 1856. Το κόστος της ανέγερσης έφτασε τα 5 εκατομμύρια οθωμανικά χρυσά νομίσματα, το ισοδύναμο δηλαδή 35 τόννων χρυσού.[2] Για την επικάλυψη των οροφών του παλατιού, έκτασης 45.000 μ2, με φύλλα χρυσού, χρησιμοποιήθηκαν 14 τόννοι αυτού του μετάλλου.[3][4]
Η πρόσοψη του παλατιού έχει μήκος 248 μέτρα. Μια μεγάλη αίθουσα αποτελεί τον πυρήνα του, με δύο πτέρυγες εκατέρωθεν όπου συναντώνται τα πολυτελή δωμάτια και τα βασιλικά διαμερίσματα. Οι χώροι διαμονής και εργασίας των ανδρών (σελαμλίκ) και το χαρέμι βρίσκονται στη νότια και βόρεια πλευρά αντίστοιχα. Το κτιριακό συγκρότημα περιλάμβανε ακόμα διαμερίσματα για το προσωπικό που διέμενε εντός του ανακτόρου, κουζίνα, ιμαρέτ για τη διατροφή του προσωπικού, νοσηλευτήριο, στάβλους, καθώς και θαλάμους για τους λογχοφόρους φύλακες της κατοικίας. Συνολικά υπήρχουν 285 δωμάτια, καλύπτοντας έκταση 45.000 τετραγωνικών μέτρων.
Το Ντολμάμπαχτσε σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες Καραμπέτ και Νικογιός Μπαλιάν. Τον εσωτερικό διάκοσμο του ανακτόρου ανέλαβε ο Γάλλος διακοσμητής Σεσάν, ενώ αρκετοί ευρωπαίοι καλλιτέχνες ανέλαβαν να φιλοτεχνήσουν έργα ζωγραφικής για να κοσμήσουν το παλάτι.
Ἐν συνεχείᾳ ἀναχωρήσαμε για τά Πριγκιποννήσια με πρῶτο σταθμόν την Χάλκη και ἐπίσκεψη στην Ἱερά Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης.
Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης
Η Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης πριν κλειστεί από τις τούρκικες αρχές το 1971 ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Οι εγκαταστάσεις της σχολής βρίσκονται στο νησί Χάλκη, ένα από τα Πριγκηπονήσια.
Η σχολή στεγαζόταν αρχικά στη σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδας, στη Χάλκη, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄ της Κωνσταντινούπολης (858-861 και 878-886). Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄ κατά την πρώτη του πατριαρχεία (1842-1845), ίδρυσε το 1843 θεολογική Σχολή στις εγκαταστάσεις της μονής της Αγίας Τριάδας, την οποία και εγκαινίασε το αμέσως επόμενο έτος στις 13 Σεπτεμβρίου 1844. Όλα τα κτήρια εκτός από ένα παρεκκλήσι καταστράφηκαν στο μεγάλο σεισμό που συνέβη στη Κωνσταντινούπολη στις 28 Ιουνίου του 1894 με συνέπεια να διακοπεί η λειτουργία της. Μετά από εκτεταμένες επισκευές και αναστηλώσεις από τον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη, διάρκειας 17 μηνών, η σχολή με νέο πλέον κτίριο εγκαινιάστηκε στις 1 Οκτωβρίου του 1896. Σημαντική ανακαίνιση έγινε στη δεκαετία του '50.
Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου.
Οι θεολογικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν το Παρεκκλήσιo της Αγίας Τριάδoς, κοιτώνες, αναρρωτήριο, γραφεία, και την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη η οποία κατέχει σημαντική ιστορική συλλογή βιβλίων, περιοδικών και χειρογράφων.
Το 1971 η σχολή έκλεισε εξαιτίας ενός τουρκικού νόμου που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 1998 η επιτροπή ιδιοκτητών της σχολής διατάχθηκε να διαλυθεί, αλλά διεθνής κριτική έπεισε την Άγκυρα να ακυρώσει τη διαταγή.
Η Χάλκη έχει λάβει διεθνή προσοχή τα τελευταία χρόνια. Τον Οκτώβριο του 1998, το Κογκρέσο των ΗΠΑ υποστήριξε την επαναλειτουργία της Χάλκης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναφέρει επίσης το ζήτημα στις διαπραγματεύσεις για την τουρκική προσχώρηση στην ΕΕ. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον επισκέφτηκε την Χάλκη στην επίσκεψή του στην Τουρκία το 1999 και ζήτησε από τον Τούρκο Πρόεδρο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ να επιτρέψει την επαναλειτουργία της σχολής.
Τον Αύγουστο του 2011, ο Τούρκος Πρωθυπουργός Ερντογάν αποφάσισε με διάταγμα ότι τα ακίνητα και τα θρησκευτικά κτίρια του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης, τα οποία κατασχέθηκαν στο παρελθόν πρέπει να επιστραφούν προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης.[1] Τον Σεπτέμβριο του 2011 ο Μητροπολίτης Προύσης Ελπιδοφόρος διορίστηκε Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Χάλκης. [2]
Τον Ιανουάριο του 2013, ανέφερε η τουρκική εφημερίδα Today's Zaman ότι το τουρκικό Συμβούλιο Ιδρυματων επέστρεψε 190 εκτάρια γης πρός το ίδρυμα της Μονής της Αγίας Τριάδος. Το εν λόγω ίδρυμα είναι ο ιδιοκτήτης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γης βρίσκεται στο χώρο της Θεολογικής Σχολής. [3]
Έτσι το Οικουμενικό Πατριαρχείο ελπίζει ότι οι υποσχέσεις από την τουρκική κυβέρνηση ότι θα επιτραπεί η επαναλειτουργία της Χάλκης θα τηρηθούν.
Ἀφοῦ προσκυνήσαμε την «ἐφέστιον» εἰκόνα τῆς Παναγίας στον Ἱερόν Ναόν τῆς Ἁγίας Τριάδος, περιδιαβήκαμε τους χώρους τῆς Σχολῆς.
Ἀκολούθως, με πλοιάριο μεταβήκαμε στο ἕτερο Νησί, την Πρίγκιππο.
ΠΡΙΓΚΗΠOΣ (BÜYÜKADA)
Η Πρίγκηπος (Buyukada -Μεγάλο Νησί) έχει έκταση 5,4 τετρ. χλμ. Είναι το μεγαλύτερο και το πιο πυκνοκατοικημένο από τα Πριγκηπονήσια με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα. Αλλά και το πλέον εγκαταλειμμένο στις γειτονιές που ζούσαν οι Έλληνες της Πόλης και οι Ρωμιοί. Πριν 100 χρόνια φιλοξενούσε 15.000 κατοίκους. Οι περισσότεροι Ρωμιοί είχαν επιλέξει τα τέσσερα μεγαλύτερα Πριγκιποννήσια (Πρώτη, Αντιγόνη, Χάλκη, Πρίγκηπος).Οι περισσότεροι είχαν επιλέξει τα τέσσερα μεγαλύτερα Πριγκιποννήσια για να περνούν τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού, για να απολαμβάνουν τη θάλασσα και τις ευωδιές σε σπίτια μέσα στα πεύκα, στα μαστιχόδεντρα και τα βότανα.
Στην Πρίγκηπο δεν άλλαξαν πολλά από το παρελθόν. Μόνο η παραλία του νησιού έχει μεγαλώσει. Οι Έλληνες παραθέριζαν στο Νιζάμι και το Μαντέμι. Οι πλούσιοι επισκέπτες διέμεναν στο ξενοδοχείο «Καλυψώ» του Τερζακόπουλου (που κάηκε τον Αύγουστο του 1979) και δοκίμαζαν την τύχη τους στο καζίνο «Antigoni Palace.
Οι δυο λόφοι του νησιού φιλοξενούν από ένα μοναστήρι. Στα βόρεια, Isa tepe (λόφος Ιησού) είναι το Μοναστήρι του Χριστού (1597). Κι απέναντι, νότια, στο Yuce Tepe(λόφος Αγίου) , ανάμεσα σε βράχους, το παλιό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Κουδουνά, με θαυμάσια θέα των Πριγκιπονήσων, αλλά και πιο βαθιά των Προκονήσων, του Μαρμαρά, της Καλολήμνου κι αν ο καιρός ευνοεί φαίνονται μέχρι και οι κορυφές του Αργανθώνιου όρους στον Κυανού κόλπο.
Τα κελιά της μονής του Αγ. Γεωργίου κάηκαν τον Αύγουστο του 1986. Τα παλιά χρόνια ερχόντουσαν προσκυνητές από τα παράλια Ρωμιοχώρια της Προποντίδας, το Κατηρλί, το Κουρί, την Αγία Παρασκευή, το Αρμουτλί. Χτίσθηκε το 1963 από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά και φημίζεται για τα κρασιά του. Στη μονή έδωσαν αίγλη κι άλλα ονόματα, όπως η εγγονή της Ειρήνης, η Ευφροσύνη, σύζυγος του Μιχαήλ Τραυλού και η αυτοκράτειρα Ζωή η Πορφυρογέννητη η επονομαζόμενη Καρβουνοψίνα. Το 1702 στο ίδιο μοναστήρι ο Μιχαήλ Δούκας ο Παραπινάκης εξόρισε την Κουροπαλάτισσα Άννα Δαλασσινή τη μητέρα των Κομνηνών μαζί με τα παιδιά της.
Το νησί έχει πολλές όμορφες βίλες, νυχτερινά κέντρα, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Λεπτομέρεια: Τα ελληνικά ονόματα στις παραθαλάσσιες ταβερνούλες έμειναν από τότε που ανήκαν σε Έλληνες ιδιοκτήτες.
Για να δείτε όλα τα αξιοθέατα στο νησί θα χρειασθείτε 3 ώρες περπάτημα, μια ώρα με φαέθωνα (fayton) και δυο ώρες με ποδήλατο. Μη φύγετε από την Πρίγκηπο χωρίς να γευθείτε τους ζεστούς λουκουμάδες και το παγωτό καϊμάκι Ντοντουρμά Καϊμάκ. Το καράβι ἔφυγε αφήνοντας πίσω μας την εντυπωσιακή Αρ Νουβώ Σκάλα της Πριγκήπου.
Την Παρασκευἠ, 2/10, πήραμε τον δρόμον για την ἐπιστροφή μας, περνώντας στην Ἀσιατική πλευρά τοῦ Βοσπόρου.Φθάσαμε στην Χαλκηδόνα, πού σήμερα φέρει το ὄνομα Καντίκιοϊ.
«Η Χαλκηδόνα κρατᾶ τους ἰδικούς της ρυθμούς-ἀνατολίτικους και δυτικότροπους-με μεγαλύτερη αὐθεντικότητα, ἀπ’ ὅ,τι ἡ Κωνσταντινούπολις, πού «λαμπυρίζει» ἀκριβῶς ἀπέναντί της. Εἶναι γεμάτη με το ἑλληνικό παρελθόν της, καθώς στις ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰώνα φιλεξενοῦσε 25.000 ὁμογενεῖς. Οἱ περίλαμπρες ὀρθόδοξες ἐκκλησίες και οἱ περήφανοι- ὀλίγοι Ἕλληνες- πού ζοῦν σήμερα στη Χαλκηδόνα, συνεχίζουν μία παράδοση αἰώνων. Ἀκολούθησε προσκύνημα στον Ἱ.Ναό τῆς Ἁγίας Εὐφημίας.
Ἀκολούθως, ἀναχωρήσαμε για την Προύσσα, μέσῳ Γιάλοβας ( με τοπικό φέρυ μπότ) .
Η Προύσα αλλά και Προύσσα (Τουρκικά: Bursa) είναι η πρωτεύουσα της ομώνυμης Περιφέρειας Προύσης στην Βορειοδυτική Τουρκία (40° 11' Β, 029° 04' Α.). Με πληθυσμό γύρω στο 2.562.828, είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας. Η πόλη είναι γνωστή για τα χιονοδρομικά κέντρα του όρους Ουλού, (= Όλυμπος), τα μαυσωλεία των Οθωμανών Σουλτάνων, και την εύφορη πεδιάδα που την περιβάλλει. Η πόλη κατέχει σημαντική θέση στην γαστρονομία της Τουρκίας, όχι μόνον για τις σπεσιαλιτέ της (π.χ. İskender Kebap = που πήρε το όνομά του από τον δημιουργό του Ισκεντέρ Ισκεντερόγλου), αλλά και για την ζαχαροπλαστική της: ξεχωριστή θέση έχουν τα "μαρόν-γκλασέ", δηλ. ζαχαρωμένα κάστανα (τουρκ. Kestane Şekeri), ενώ η αλυσίδα Kafkas είναι από τα πιό παλιά ζαχαροπλαστεία. Η πόλη είναι γνωστή για την αρχιτεκτονική της. Υπάρχουν πολλά όμορφα και σημαντικά κτήρια: Το σπίτι του Ατατούρκ, αρχαιολογικό μουσείο, το Ουλού Τζαμί κ.ά. Εδώ επίσης βρίσκεται ένα από τα πιό όμορφα τεμένη της Τουρκίας, το Πράσινο Τζαμί (Yeşil Camıı).
Κοινότητες: Osmangazi, Nilüfer, Iznik Mustafakemalpasa, Keles, Yıldırım, Gemlik, Karacabey, Orhangazi, Γενισεχίρ, Inegol, Nilüfer
Η Προύσα είναι η καρδιά της Τουρκικής αυτοκινητοβιομηχανίας, όπου η Ιταλική FIAT και η Γαλλική Renault έχουν τα εργοστάσια τους. Τα μοντέλα της FIAT και της Alfa Romeo κατασκευάζονται από την Tofaş.
Η Προύσα έχει ένα από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της χώρας, το Uludağ Üniversitesi, το οποίο έχει Σχολές Ιατρικής, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, Γεωπονική Σχολή, Σχολή Πολιτικών Επιστημών, Βιολογικό, Θεολογική Σχολή, Φιλολογικό, Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων κ.τ.λ. Κάθε χρόνο, το Uludağ Üniversitesi διοργανώνει το μεγαλύτερο φοιτητικό φεστιβάλ της χώρας, με ομιλίες, happenings και πολλές εκδηλώσεις. Επίσης δυτικά της Προύσας (προάστιο) βρίσκεται η Ακαδημία της Τουρκικής Αστυνομίας και Στρατοχωροφυλακής.
Επίνειο της Προύσας είναι τα Μουδανιά που βρίσκονται ακριβώς βόρεια. Στην ενδιάμεση απόσταση δυτικά της εθνικής οδού βρίσκεται το αεροδρόμιο της Προύσας.
Ιστορία
Η αρχαιότερη καταγεγραμμένη θέση, ήταν η Κίος, η οποία δόθηκε από τον Φίλιππο Ε της Μακεδονίας στον Προύσιο Α της Βιθυνίας το 202 π.Χ., ως δώρο για την βοήθεια του εναντίον της Περγάμου και της Ηράκλειας της Παφλαγονίας (σήμερα Karadeniz Eregli). Ο Προύσιος μετονόμασε την πόλη από το όνομά του σε Προύσα.
Εξελίχθηκε σε μεγάλη και σημαντική πόλη κατά την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ ήταν η δυτική εσχατιά του δρόμου του μεταξιού. Το 1326 έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, και ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μέχρι την κατάληψη της Αδριανούπολης το 1365, η Προύσα κατείχε εξέχουσα διοικητική θέση στην Αυτοκρατορία. Ο Αλγερινός μαχητής Αμπντ Αλ Καντίρ βρήκε καταφύγιο στην πόλη, ενώ ο γνωστός ακόλουθος του Σουφισμού Ισμαήλ Χακκί Μπουρσεβί έχει ενταφιαστεί στην Προύσα. Ο Έλληνας αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, ο Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης Κάρολος Κουν και η πρώτη γυναίκα πιλότος πολεμικού αεροπλάνου της Τουρκίας, Σαμπιχά Γκιοκτσέν, ήταν Προυσιώτες.
Το Σάββατον, 3ην Ὀκτωβρίου, ἀναχωρήσαμε για την παραθαλάσσια Τρίγλεια, την Πατρίδα τοῦ Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου.
Περιηγηθήκαμε την Πόλη, εἴδαμε τά Ζαρίφεια Ἐκπαιδευτήρια και τον Ἱερόν Ναόν τῆς Παναγίας τῆς Παντοβασίλισσας (λέγεται ὅτι εἶναι ἡ πρώτη ἐκκλησία πού ἁγιογραφήθηκε). Ἀφοῦ περάσαμε ἀπό την Kumkaya (Σίγη), σημαντική κωμόπολη τοῦ ἑλληνισμοῦ με 4.000 περίπου Ἕλληνες μέχρι την Ἀνταλλαγή, στην ὁποίαν δεσπόζει ἀκόμη ἡ ἐκκλησία τῶν Ταξιαρχῶν, μέσῳ Μαγνησίας φθάσαμε στον Τσεσμέ.
Κατόπιν, ἐπιβιβαστήκαμε στο πλοιάριον “SAN NIKOLAS” και ἐπιστρέψαμε στο Νησί μας, την Χίον, ἔμφορτοι ἀπό τις συγκινήσεις ἀλλά κυρίως ἀπό την Εὐλογίαν τοῦ Παναγιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κυρίου ἡμῶν Κυρίου ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ.
π.Μ.Σ.