Ἐκφώνησις τοῦ Πανηγυρικοῦ ἀπό τήν Φιλόλογον κ. Λίλαν Παπαδημητρίου
Μεγάλη τιμή ἀλλά καί μεγάλο τό χρέος νά πῶ τόν προσήκοντα λόγο γιά νά τιμήσω τούς πάντα ζωντανούς μεγάλους νεκρούς πού στοργικά θά εἶναι μαζί μας τούτη τήν ὥρα.
Αὐτοί μιλοῦνε σήμερα ἐδῶ καί ἄς φαίνεται πώς ἐμεῖς μιλοῦμε.
Ἐθνική μυσταγωγία τελοῦμε σήμερα μέσα σέ αὐτή τήν ἱερή καί εὐλογημένη ἐκκλησία πού προσκύνησε ὁ Κ. Κανάρης πρίν περάσει στό θρύλο καί τήν ἀθανασία.
Πατώντας ἐδῶ, ὅπου τά χώματα ἀνασαλεύει ἡ ἱστορία μας, εὐγνωμονῶ τόν Μεγαλοδύναμο πού μέ ἀξίωσε νά σκύψω εὐλαβικά ταπεινός προσκυνητής τοῦ θαλασσοφίλητου βράχου τῶν Ψαρῶν.
Μέσα σέ αὐτήν τήν ἐκκλησία, μιά δύναμη θεϊκή ἅρπαξε τόν ξυπόλυτο Κανάρη πρίν φύγει γιά τήν Χίο καί ὅπως ἐξιστοροῦσε ὁ ἴδιος ὁ ἥρωας, μιά ὑπερφυσική δύναμη μέ γιγάντωσε καί ἦρθε στιγμή πού μοῦ φαινόταν σάν θεϊκή.
Οἱ ἥρωες ζοῦν αἰώνια στόν τόπο ὅπου τό ἄνθος τοῦ ἡρωϊσμοῦ των ἔλαβε τήν λαμπρότερή τους ἄνθηση. Ἐκεῖ εἶναι τά Ἠλύσιά των.
Ἀπό τή δόξα τοῦ Κανάρη εῑναι γεμάτα τά πελάγη.
Τά κύματά τους διαλαλοῦν πρός ὅλους τούς οὐρανούς, πρός ὅλους τούς ὁρίζοντες τῶν χρόνων καί τῶν καιρῶν, τό νιώσιμο τῆς ἐλευθερίας γιά τή πατρίδα του.
Οἱ ναῦτες ὅλων τῶν τόπων καί ὅλων τῶν ἐποχῶν - εἶπε ἕνας ξένος δοξαστής του - δέν θά λησμονήσουν ποτέ τό ὄνομα τοῦ Κανάρη.
Κάτω ἀπό αὐτόν τόν οὐρανό μιά μακρινή ἄστερη νύχτα, ἡ δόξα ἅρπαξε τόν πυρσό ἀπό τά χέρια του καί ἔγραψε τό ὄνομά του μέ τή φλόγα του.
Ἡ ἀνδρεία τοῦ Κανάρη κρατώντας στό χέρι τήν πύρινη ρομφαία της, ἤχησε σέ αὐτόν τόν εὐλογημένο βράχο.
Καί ἀπό τότε ὡς σήμερα μιά ἀσύγκριτη δυνατή φεγγοβολή λαμποκοπᾶ γύρω ἀπό τό δοξασμένο νησί τῶν Ψαρῶν.
Ἂσάλευτο καί ἀθάμπωτο θά ζεῖ, ὅσο στόν κόσμο τοῦτο βραβεύεται καί στεφανώνεται ἡ ἀρετή καί ἡ τόλμη.
Τά Ψαρά δέν εἶναι ἔνδοξα, εἶναι περικλεῆ καί πανύμνητα.
Τήν τραγική ἐκείνη μέρα στίς 22 Ἰουνίου, ἡ ἐλευθερία ἔφτασε στούς ὑψηλότερους ἀναβαθμούς της ἀλλά καί ἡ ἀνδρεία, ὄχι ἐκείνη πού φέρνει ἡ παραζάλη τῆς ὁρμῆς καί τῆς ὀργῆς ἡ παραφορά, ἀλλά ἡ ἀνδρεία πού ἀντέχει στήν ψύχραιμη ἀναμέτρησή τῆς πραγματικότητας καί στή συνείδηση τοῦ θανάτου.
Ἡ συμπόνια τῶν Ψαριανῶν στόν ἀδύνατο, τό γέρο, τή γυναίκα, τό παιδί πού εἶναι ἡ τιμή τῶν ἀντρειωμένων.
Ἡ μοναδική της ἀξία εἶναι ὅτι ἡ ἠχηρή ἀπόφαση τοῦ «Μολών λαβέ», πάρθηκε ἤρεμα καί ἀδίστακτα μέσα στίς ψυχές τῶν Ψαριανῶν, τῶν Χιωτῶν, τῶν Μακεδόνων, ὅλων τῶν ἐνόπλων καί ἀόπλων πιστῶν στό Χριστό, στήν ἐλευθερία, στήν πατρίδα καί στήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου.
Ὅλοι ἐκεῖνοι οἱ μαρτυρικοί ἥρωες εἶχαν συμπτυχθεῖ σέ μιά καί μόνο ψυχή, ἀδιαίρετη καί ἀδιάσπαστη. Στήν ψυχή τοῦ Γένους. Θαρρεῖς πῶς ἀποσπάστηκαν ἀπό τό χῶμα καί τό βράχο, τό Φτελιό, τό Παλαιόκαστρο, ἡ Παναγιά, ὁ Κάβος Μαρκάκη, τό Ἅι Νικολάκι, τό Δασκαλιό, καί τοποθετήθηκαν στόν οὐρανό σάν Γαλαξίας κατάμεστος ἀπό φεγγοβολοῦσες πράξεις θυσίας, ἀνδρείας, πανόραμα ἐκθαμβωτικό τῆς οἰκουμένης ὅλης, σέ ἕναν ἔναστρο οὐρανό μνήμης, ἠχοβολημένο ἀπό ὕμνους ἀγγέλων.
Μόνο ὁ Θεός θά μποροῦσε νά ἐμπνεύσει τόσο ἄκαμπτη καρτεροψυχία, τόσο πρόσφορη ἐθελοθυσία στό ὁλοκαύτωμα τόσων ψυχῶν.
Χιλιάδες νεκροί γράφουν καί ὑπογράφουν τή τιμή σας, ἐδῶ ὅπου ἡ θυσία καθαγιάζει τά πάντα, ἐδῶ ὅπου ὄρθωσε τό ἀνάστημά του τό Παλαιόκαστρο. Ἐδῶ ὅπου οἱ ἀθάνατοι νεκροί αὐτοῦ τοῦ ἅγιου νησιοῦ περπατοῦν μέ τή δόξα στό ἀπέραντο κοιμητήρι τῆς θυσίας.
Ἤσασταν πολιορκημένοι καί μείνατε ἐλεύθεροι, ὑπερήφανοι καί δοξασμένοι.
Ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι ἀπόγονοί σας βρεθήκαμε χάρη σέ σᾶς ἐλεύθεροι καί καταλήξαμε πολιορκημένοι, μέσα σέ τείχη πού ὕψωσαν γύρω μας οἱ διαμορφωθεῖσες διεθνεῖς συνθῆκες καί οἱ λανθασμένες πολιτικές ἐκτιμήσεις καί οἱ ἄστοχοι χειρισμοί.
Μπορεῖ νά μήν ἀξιωθοῦμε ποτέ νά ἀτενίσουμε τήν ἔνδοξη ἀκτινοβολία μιᾶς Μαύρης Ράχης, ἄν ὅμως το θελήσουμε καί τό πιστέψουμε δέν θά μᾶς ἀρνηθεῖ ποτέ ἡ ἱερά νῆσος τῶν Ψαρῶν τήν πυρίτιδα τοῦ Παλαιόκαστρου, οὔτε τόν δαυλό τοῦ Ἀντώνη Βρατσάνου.