ΟΜΑΔΙΚΉ ΕΡΓΑΣΊΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ: ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΛΕΤΣΑΙΝΑΣ

4o Γυμνάσιο Χίου

Σχολικό Έτος: 2011-2012

Τμήμα Γ1

Ομάδα: Α΄ Αγγελίδη Δέσποινα, Διαματάρη Αγγελική, Κικιλή Ισιδώρα και Κογιάμη Άννα 

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΛΕΤΣΑΙΝΑΣ 

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Πού βρίσκεται

Πού είναι αφιερωμένος

Πότε γιορτάζει

Πότε χτίστηκε

Σε ποιους ανήκε

Πού οφείλει την ονομασία του

Παρεκκλήσια

Ανακαινίσεις-Επεκτάσεις

Παλιές και σημερινές φωτογραφίες

Σημερινός ιερέας, ψάλτες, επίτροποι

Ο Ναός της Παναγιάς της Λέτσαινας απέχει 1,5 περίπου χιλιόμετρο από το κέντρο της πόλης της Χίου. Βρίσκεται στα βόρεια προάστιά της, και ειδικότερα στην περιοχή μετά την κοιλάδα του ποταμού Κάντηλα ή Κάνδηλου και πάνω στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην συνοικία Λιβάδια. Η περιοχή αυτή, που σήμερα ονομάζεται Λέτσαινα, παλαιότερα ήταν καταπράσινη µε επαύλεις και κήπους κάθε λογής και φιλοξενούσε τα εξοχικά των Γενοβέζων κατακτητών του νησιού. Σήμερα στην περιοχή έχουν απομείνει λίγα μόνο χωράφια, καθώς τα περισσότερα έχουν μετατραπεί σε οικοδομικούς χώρους.
Το κεντρικό κλίτος του Ναού είναι αφιερωμένο στην Ζωοδόχο Πηγή, που γιορτάζει με μεγάλη λαμπρότητα την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδας, δηλαδή την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα. Το δεξιό κλίτος που κτίστηκε το 1955 είναι αφιερωμένο στην Αγία Ειρήνη την Μεγαλομάρτυρα, της οποίας την μνήμη τιμάμε στις 5 Μαΐου.
Δεν μας είναι γνωστό το πότε ακριβώς χτίστηκε ο Ναός. Ευρήματα που ανακαλύφθηκαν το 1985, οπότε κι έγινε η επέκταση του Ναού, δείχνουν ότι η Παναγία η Λέτσαινα είναι ένας από τους παλαιότερους Ναούς του νησιού. Αλλά, υπάρχουν και στοιχεία του 1846 που στηρίζουν την άποψη αυτή. Από την πλευρά του, ένας Ολλανδός περιηγητής αναφέρει ότι η εκκλησία υπήρχε πριν το 1300. Επίσης, υποστηρίζεται ότι ο Ναός είτε κτίστηκε το 1125, είτε υπήρχε ακόμη και πριν από τότε.
Σύμφωνα με μαρτυρίες ο Ναός άνηκε στην Νέα Μονή και ήταν μοναστήρι. Απόδειξη για το τελευταίο είναι το γεγονός πώς και οι τρεις πρώτοι ιερείς του Ναού ήταν Ιερομόναχοι, καθώς και ότι σε εργασίες για την επέκταση του Ιερού Βήματος του ναού, βρέθηκαν απομεινάρια από κελιά μοναχών σε βάθος περίπου 5 μέτρων. Όταν άρχισαν να φτιάχνονται σπίτια στην περιοχή και άρχισε να δημιουργείται ο πρώτος οικισμός, Κώδικες της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών αναφέρουν την Ζωοδόχο Πηγή σαν ενοριακό ναό.
Σύμφωνα με τον ιστορικό της Χίου Γεώργιο Ι. Ζολώτα, η ονομασία Λέτσαινα του Ναού επικράτησε από την εποχή της Γενουατοκρατίας (1346-1566) στο νησί. Όταν το νησί καταλήφθηκε από τους Γενουάτες ο Ναός από ορθόδοξος μετατράπηκε σε ρωμαιοκαθολικός. Ο ιερέας που λειτουργούσε στο Ναό καταγόταν από μία πόλη της Ιταλίας που ονομαζόταν Ταλέντζο ή Λέτζη. Πρόκειται πιθανότατα για την πόλη Lecceτης Κάτω Ιταλίας. Ο Γ. Ζολώτας στο βιβλίο του Η ιστορία της Χίου, και ειδικότερα στον Α΄ Τόμο που εκδόθηκε το 1923, αναφέρει τον Ναό της Ζωοδόχου Πηγής ως Παναγία Λέτζαινα (σ. 78-79), αλλά και ως Παναγία Λέτσαινα (σ. 141). Από τότε και σιγά σιγά άρχισε η επικράτηση της ονομασίας Λέτσαινα.
Το 1890 ο ναός από μονόκλιτος έγινε δίκλιτος, επειδή ήταν πολύ μικρός. Το καινούριο κλίτος αφιερώθηκε πολύ αργότερα στην Αγία Ειρήνη την Μεγαλομάρτυρα όπως προαναφέρθηκε.
Υπάρχει μια παράδοση που αναφέρεται στην επέκταση αυτή. Πιο συγκεκριμένα, το κτήμα που βρίσκεται πίσω από το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής ανήκε στα χρόνια εκείνα της Τουρκοκρατίας (1566-1912) στο νησί σε έναν Τούρκο Αγά, ο οποίος είχε ένα δούλο που τον υπηρετούσε. Μέσα στο κτήμα αυτό υπήρχε ένας μάγκανος που τον γύριζαν βόδια κι έβγαζε άφθονο νερό.
Κάποτε όμως οι επίτροποι του ναού προκάλεσαν τον Αγά να τους χαρίσει ένα τμήμα του κτήματος εκείνου για την επέκταση του ναού. Ο Αγάς όμως δεν δέχτηκε. Έτσι, κάποια μέρα μια γυναίκα ντυμένη στα λευκά, κρατώντας δύο στάμνες στα χέρια, παρουσιάστηκε στο δούλο του Αγά και του είπε να παραχωρήσει μέρος του κτήματος στο Ναό, γιατί αλλιώς το χωράφι θα ξεραινόταν και τα βόδια δεν θα κινούνταν για να δώσουν νερό. Ο δούλος το είπε στον Αγά, αλλά εκείνος αρνήθηκε, γιατί δεν πίστεψε τα λόγια της γυναίκας.
Μέσα σε ένα χρόνο το χωράφι ξεράθηκε και τα βόδια έμειναν ακίνητα. Ο μάγκανος στέρεψε και δεν έδινε πια νερό. Τότε, ο Αγάς θυμήθηκε τα λόγια της περίεργης γυναίκας και αφιέρωσε το κτήμα στο Ναό κι έγινε έτσι η επέκτασή του.
Όμως, όταν έφευγαν οι Τούρκοι από το νησί το 1912 λένε πως ο Αγάς πούλησε το κτήμα σ’ ένα Χιώτη και έτσι το κτήμα το πήρε αυτός ο άνθρωπος και δεν έμεινε στην Ζωοδόχο Πηγή. Ευτυχώς η επέκταση του Ναού είχε ήδη γίνει.
Στο ναό υπήρχε ένα ξυλόγλυπτο, χαραγμένο με πολύ λεπτότητα και τέχνη, τέμπλο με παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, το όποιο το 1930, για άγνωστους λόγους, αφαιρέθηκε από αυτόν. Κομμάτια του ξυλόγλυπτου αυτού τέμπλου σώζονται μέχρι και σήμερα στο αρχοντικό του Αργέντη στον Κάμπο της Χίου. Το παλαιό τέμπλο αντικαταστάθηκε από ένα γύψινο, τα οποία, όμως, δεν είχαν καμία σχέση μεταξύ τους. Την ίδια εποχή προστέθηκε στο ναό και ο ανοιχτός νάρθηκας που υπάρχει και σήμερα.
Το 1985 οι ενορίτες με δικά τους έξοδα έκαναν επέκταση του Ιερού Βήματος και αντικατέστησαν το ακαλαίσθητο γύψινο τέμπλο με ένα καινούριο ξυλόγλυπτο. Επίσης, την ίδια εποχή κατασκευάστηκε το καμπαναριό (με πέντε καμπάνες) επενδυμένο με θυμιανούσικη πέτρα και διαμορφώθηκε ο ναός εξωτερικά.
Τέλος, το 1987 φτιάχτηκαν και οι τοιχογραφίες που διακοσμούν το ναό σήμερα, αφού μέχρι τότε στον ναό δεν υπήρχε καμία τοιχογραφία.
Τα παρεκκλήσια της Ζωοδόχου Πηγής είναι τα εξής:
Άγιος Ισίδωρος-Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ταξιάρχες Άγιος Παντελεήμων Άγιος Κωνσταντίνος και Αγία Ελένη Παναγία Καντηλούσενα (πήρε την ονομασία της από τον Κάντηλα ποταμό) Αγία Ελπίδα (ιδιωτικός ναός) Άγιος Υπάτιος (σωματειακός ναός των Κουρέων, ο ένας από τους δύο ναούς στη Χίο που είναι αφιερωμένος στον Άγ. Υπάτιο) Αγία Ειρήνη (σωματειακός ναός των Βυρσοδεψών) Άγιος Νικόλαος (ιδρυματικός ναός) Άγιος Στέφανος (ιδρυματικός ναός) Άγιος Κωνσταντίνος 2 ναοί αφιερωμένοι στην Αγία Ελένη (ιδιωτικοί ναοί).

Σημερινός ιερέας της Παναγίας της Λέτσαινας είναι ο πατήρ Ιωάννης Τσιμούνης, που κατάγεται από το χωριό Συκιάδα της Χίου. Είναι Πρωτοπρεσβύτερος και λειτουργεί εκείνος τον Ναό από την 1η Νοεμβρίου του 1984 (01/11/1984). Είναι Θεολόγος, απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Σημερινοί ψάλτες του Ναού είναι ο κύριος Κυδώνης Αντώνιος στα δεξιά και ο κύριος Τσούχλης Νικόλαος στα αριστερά.

Σημερινοί επίτροποι του ναού είναι οι κύριοι-κυρίες: Γκάγκας Νικόλαος, Σγουράκης Κωνσταντίνος, Λεονδή Αργυρώ και Νεράκη Άννα.

Σημερινή νεωκόρος του ναού είναι η κυρία Κουιμάνη Ειρήνη.

Βιβλιογραφία:
1) 4ο Γυμνάσιο Χίου, Οι Παναγιές της Χίου, Χίος Αύγουστος 2002.

2) Ζολώτα Γεωργίου Ι. , Ιστορία της Χίου, Συνταχθείσα επιμελεία της θυγατρός αυτού Αιμιλίας Κ. Σάρου, Τόμ. Α΄ ΙΙ, 
Εν Αθήναις 1923.

3) Προφορική μαρτυρία από τον π. Τσιμούνη Ιωάννη, Χίος

Δεκέμβριος 2011.

Πηγή: 4gym.wikispaces.com